Górowo

Nazwa miejscowości: GÓROWO

Sołtys: DOROTA MOTYKA.

Liczba mieszkańców: 340 osób (dane 05.04.2017 r.).

Położenie: wieś położona ok. 11 km na zachód od Prusic, na Wzgórzach Strupińskich.

Typ miejscowości: Wieś typu wielodrożnicy z zespołem dworskim

Historia: Nazwa miejscowości wywodzi się od słowa „góra” (w języku Słowian oznaczało również las na stoku góry, prawdopodobnie w XIII w. niemieccy koloniści doprecyzowali ją zniemczając na Conradaswalde sive Gorowo co oznaczało „las Konrada na stoku góry”, następnie zmieniono na „Konradswalde” a po 1945 r. na Górowo). Znaleziska archeologiczne z tego terenu ujawniły cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej z młodszych okresów epoki brązu i z okresu halsztackiego epoki żelaza (1000-400 p.n.e.). W latach 1310 i 1319 podano,  że prawo wyższego sądownictwa we wsi miał nieznany z imienia pan ze Smardzowa. W 1353 r. wieś nabył Conrad von Czirn, w 1423 r. przechodzi w ręce Thyme i Conrada von Schellendorf. Z 1479 r. pochodzi dokument stwierdzający, że wieś była lokowana na prawie niemieckim, wtedy Heinze Borsnitz zwany Jelcz sprzedał prawo wyższego sądownictwa nad wsią Krzysztofowi Borsnitz. W 1548 r. wieś nabył Georg von Mühlein a w 1550 r. Hans Stiebitz. W 1548 r. po raz kolejny zmienił się właściciel, zostaje nim Juliusz von Adelsbach, następnie jego żona i syn. W 1585 r. istniała kaplica protestancka w Górowie, która później stała się filią kościoła w Strupinie. Kolejnymi właścicielami byli Friedrich von Matschlenitz (1655 r.), baron Ludwig von Montevergnes (1694 r.), Johann Friedrich von Carvath, Melchior Dacius von Wallenberg (1772 r.). Ze spisu dowiadujemy się, że w 1740 r. we wsi było 5 kmieci, 10 zagrodników, 11 chałupników i 11 wolnych chłopów. Znajdował się kościół, folusz i szkoła. Spis z 1780 r. potwierdza we wsi istnienie: folwarku, kościoła, szkołę, 8 wolnych chłopów, 20 chałupników i 193 mieszkańców. W kolejnym spisie z 1844 r. wymieniono: pałac właściciela, 2 folwarki, szkołę ewangelicką, 2 wiatraki, stąpor, młyn paszowy, gorzelnię, browar, 51 domów i 449 mieszkańców (w tym 27 katolików). Od 1785 r. użyto nazwy Konradswaldau. W 1780 r. wymieniono kościół , który został zbudowany w 1754 r. o konstrukcji szkieletowej z dachem łamanym i z wieżą od zachodu. Kościół po 1945 r, nie użytkowany, w 1962 r. rozebrany. Do XVIII w. była to typowo ulicówka jednak na początku XIX w. nastąpiła rozbudowa części północno-wschodniej oraz budowa nowej drogi do Skokowej, równoległej do starej. W połowie XIX w. po zachodniej stronie wsi zbudowano cegielnię a Górowo nabrało kształtu wsi wielodrożnicowej. W ciągu wieków wieś miała wielu właścicieli. Pierwszym wymienionym w dokumencie z 1297 r. właścicielem był rycerz Tyzcho (następnie rodzina von Koslig, Zedlitz, Nostitz, Kiński, od 1937 r. Zusanny Zschaege z domu Mann) użyto wówczas podwójnej nazwy Conradswalde sive Gorowo. W latach następnych liczba mieszkańców znacznie się powiększyła (w 1780 r.‑ 193 osoby, 1867 r. - 512osób), a wieś rozwinęła gospodarczo – kościół ewangelicki, dwa wiatraki, cegielnia, gorzelnia z browarem, wytwórnia syropu ziemniaczanego, torfiarnia i osiem różnych warsztatów, rozwój ten trwał do ok. 1870 r. czyli do czasu wojny prusko-austryjackiej, po której nastąpiło załamanie gospodarcze i zmniejszenie liczby ludności (1885 r.- 367 osób). Wiadomo o istnieniu kaplicy (kościoła), od 1585 r., utworzono parafię ewangelicką  w 1654 r. (do której należało o Bagno i Godzięcin). W 1766 r. kaplica spłonęła, ale rok później została odbudowana. W 1808 r. w wyniku uderzenia pioruna została zniszczona wieża, która została odbudowana w 1829 r.). (Znajdował się kościół zbudowany w 1754 r.) o konstrukcji szkieletowej z dachem łamanym, po 1945 r. nie użytkowany a w 1962 r. rozebrany. Z kościołem była związana szkoła, zbudowana ok. 1990 r., zachowała się. W 1999 r. szkołę zlikwidowano a budynek przeznaczono na mieszkania. Przy drodze do Strupiny w pierwszej połowie XIX w. założono cmentarz ewangelicki o powierzchni 25 arów. Pierwsza kaplica powstała przed 1586 r. wtedy też wieś stała się siedzibą parafii ewangelickiej? W Górowej istniały zakłady przemysłowe: wytwórnia filcu (folusz), dwa wiatraki, młyn wodny nad stawem, browar, gorzelnia, torfiarnia, wytwórnia syropu z ziemniaków a po 1945 r. wytwórnia dachówek. W pierwszej połowie XIX w. został założony cmentarz ewangelicki, po zachodniej stronie drogi do Strupiny. Obecnie zaniedbany, zachował się jeden nagrobek granitowy Juliane Hirsch zm. 1922 r. i kilka innych zniszczonych. Pozostał stary drzewostan.

Ciekawostki: ZESPÓŁ DWORSKI wraz z parkiem w nim grobowiec rodzinny (park został wycięty i zostały posadzone nowe drzewa). Pałac zbudowany ok. 1800 r. gdy właścicielem był J.Adolf von Knobelsdorf, gruntownie przebudowany ok.1871 r. na zlecenie Karola Fryderyka von Culmitza wg projektu Wassermana. Budynek na rzucie prostokąta, piętrowy z poddaszem z dwoma węższymi skrzydłami parterowymi z poddaszami, przebudowanymi w szczytach. Korpus ośmioosiowy, skrzydła dwuosiowe. Dachy mansardowe, na korpusie czterospadowy, na skrzydłach dwuspadowe z naczółkami. Gzymsy wieńczące, okna obramowane z uszakami. W fasadzie wschodniej podjazd a nad nim taras wsparty na czterech kolumnach doryckich i dwóch półkolumnach z bogatym belkowaniem. Między oknami parteru i piętra ozdobne płyciny. W elewacji ogrodowej taras wsparty na trzech kwadratowych słupach, w narożniku północno zachodnim parterowy ryzalit pięcioboczny. W korpusie po dwie duże mansardy z potrójnymi oknami, z zaokrąglonymi ścianami szczytowymi z naczółkami od frontu przerwanymi z falistymi spływami, od parku z trójkątnymi z oculusami. Między mansardami po dwie zamknięte półkoliście lukarny okien strychu. W skrzydłach okna mansard zamknięte półkoliście. W miejscowości zachowała się stara zabudowa mieszkaniowa, wiele domów z przełomu XIX/XX w. Częściowo zachowany zespół podworski.