• Facebook
  • Twitter
  • Youtube
  • Instagram

Pawłów Trzebnicki

Nazwa miejscowości: PAWŁÓW TRZEBNICKI

Sołtys: EWELINA FAJER

Liczba mieszkańców: 402 osób (dane na 05.04.2017 r.).

Położenie: wieś położona ok. 5 km na południowy wschód od Prusic, na stokach Wzgórz Trzebnickich.

Typ miejscowości: wieś o starym założeniu owalnicy typu obronnego, przechodząca w ulicówkę.

Historia: Nazwa wywodzi się od imienia jednego z pierwszych właścicieli. W latach późniejszych zniemczona na Pawellau a w 1937 r. zmieniona na Pawel Kirch/Paulskirch. Najstarsze ślady pobytu człowieka na tych ziemiach pochodzą z okresu neolitu (4200-1700 p.n.e.). Z epoki brązu stwierdzono osadę kultury przedłużyckiej (1450-1200 p.n.e.) oraz łużyckiej z przełomu epoki żelaza (1200-400 p.n.e.). Kolejne znaleziska to cmentarzyska z kultury pomorskiej okresu lateńskiego  (400 p.n.e.-0), kultury przeworskiej z przełomu okresów lateńskiego i wpływów rzymskich (200 p.n.e.-200 r.). Również odkrycia z okresu wczesnego średniowiecza dotyczą znalezisk od VII w. i sięgają wieku XIII w. (stanowiące potwierdzenie danych historycznych). Pierwsze dokumenty pochodzą z 1208 r. dotyczą objazdu dóbr klasztoru trzebnickiego i przekazania wsi temu klasztorowi przez księcia Henryka Brodatego. W dokumencie jest mowa o Pawle z Pawłowa-kanonik katedry wrocławskiej. Kolejne dokumenty potwierdzają przynależność wsi do klasztoru. W 1266 lub 1267 r. Pawłów został lokowany na prawie średzkim. W dokumentach sołtys w Pawłowie występuje od 1343 r. w tym roku klasztor przekazał połowę sołectwa Michałowi von Conraschow. Znani są także inni sołtysi: Bencko (1353 r.), Jan (1371 r.), Mikołaj (1412 r.), Nickel i Marcin (1422 r.). Znani z nazwiska są także chłopi, którzy sprzedali swoje posiadłości: Marcin Sztywko, Piotr Gos, Piotr Rogacz. W 1410 r. we wsi były 52 łany czynszowe i 6 łanów sołectw. W 1469 r. we wsi istniała karczma należąca do sołtysa Baumgartena. W 1491 r. sołtys Maczey Rusching otrzymał prawo założenia młyna, do sołectwa wówczas należało 6 łanów ziemi, 3 ogrody oraz owczarnia z 300 owcami. Spis z 1780 r. wymienia kościół ewangelicki, plebanię, szkołę, 2 wiatraki 34 wolnych chłopów oraz 269 mieszkańców. W 1810 r. nastąpiła sekularyzacji klasztoru  po czym wieś przeszła w prywatne ręce. Ze spisu z 1844 r. dowiadujemy się, że we wsi był kościół ewangelicki, szkoła, 2 wiatraki, 76 domów i 494 mieszkańców. Osadnictwo polskie w Pawłowie zaczęło się jeszcze przed kapitulacją Wrocławia, pierwsze cztery rodziny przybyły tu w lutym 1945 r. 20 kwietnia 1945 r. rozpoczęto tu naukę w pierwszej polskiej szkole na Dolnym Śląsku.

Ciekawostki: KOŚCIÓŁ ŚW. PIOTRA I PAWŁA W PAWŁOWIE TRZEBNICKIM - W średniowieczu istniała w tym miejscu kaplica będąca filią kościoła w Trzebnicy, ok. 1550 r. kaplicę przejęli ewangelicy, w 1554 r. wróciła do katolików. W 1708 r. ewangelicy otrzymali ponownie kaplicę i na jej miejscu zbudowali obecny kościół, który przez pewien czas był dwu wyznaniowy, duchowny katolicki dojeżdżał z Trzebnicy. Pierwszym pastorem był Jaeschke. Obecna budowla została wzniesiona w 1709 r. w stylu barokowym jako ewangelicki, przejęta przez katolików w 1945 r., restaurowana w 1972 r. W XIX w. ewangelicy stanowili tu 95 % mieszkańców. Po wojnie trzydziestoletniej na mocy pokoju Westfalskiego cały Dolny Śląsk pozostał w sferze wpływów dynastii Habsburskiej, która od wieków wspierała katolicyzm. W związku z tym zostały wydane prawa zabraniające budowę świątyń ewangelickich w obrębie murów miejskich. Ponadto nie mogły mieć charakteru trwałego, ponieważ był zakaz stawiania zborów murowanych. Dzięki tym ograniczeniom możemy podziwiać niezwykłą architekturę, która przetrwała do dnia dzisiejszego. Jest to budowla o konstrukcji szkieletowej, założona na planie krzyża greckiego, z kopułą w części centralnej zwieńczoną latarnią i chorągiewką. Dach nad częścią centralną mansardowy, ośmiospadowy, z powiekami, nad kruchtami dwuspadowy, kryty blachą miedziowaną oraz łupkiem. Okna okrągłe i eliptyczne. Wnętrze obiegają dwupiętrowe empory drewniane. Wyposażenie kościoła barokowe z poł. XVIII w.: ołtarz główny z drewna rzeźbionego polichromowanego, podobnie ambona i prospekt organowy, kamienna chrzcielnica. Obrazy wewnątrz kościoła: barokowy olej na płótnie Agnus Dei, Dobry Pasterz, św. Jan Ewangelista, Matka Boża i ofiara Izaaka. Na zewnątrz, na południowej ścianie piaskowcowe epitafium barokowe Magdaleny i Zygmunta Fanigten z 1684 r. (gotycki tryptyk drewniany). Obok kościoła znajduje się wolnostojąca i wciąż czynna dzwonnica drewniana z poł. XVIII w. trzykondygnacyjna, kwadratowa o konstrukcji słupowej. Dach brogowy kryty gontem. Przy wejściu na teren kościelny rośnie dąb szypułkowy ok 170-letni o obw. 360 cm, wys.25 m. Teren kościoła obejmuje również nieczynny cmentarz z dawnymi pochówkami. Obecnie teren porośnięty jest trawą, zagospodarowany. Pierwszą powojenną mszę odprawił w Pawłowie we wrześniu 1945 r. ksiądz Wawrzyniec Bochenek. W grudniu 2006 r. w kościele dzięki programowi "PZU dla kultury i sztuki" został zainstalowany alarm przeciwpożarowy i antywłamaniowy. Kościół jest najlepiej strzeżonym miejscem na wiosce. Obok kościoła stoją dwa krzyże oraz kapliczka. Obecnie jest to kościół filialny należące do Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Michała Archanioła we Wszemirowie, proboszczem parafii jest ks. Zdzisław Tokarski. W Pawłowie Trzebnickim znajduje się budynek pierwszej polskiej szkoły na Dolnym Śląsku, która powstała po II wojnie światowej. Budynek z początku XX w. dwukondygnacyjny, murowany, tynkowany, dach dwuspadowy, gzyms międzykondygnacyjny, okna obramowane z obdasznicami. W fasadzie po lewej stronie wejścia tablica pamiątkowa z białego marmuru o wymiarach 60x80 cm z napisem: „1000 - lecie Państwa Polskiego. OKFJN. Pierwsza szkoła na Dolnym Śląsku w Pawłowie Trzebnickim 20.IV.1945 – 16.X.1966”.Szkoła zorganizowana przez Adama Wąsowicza (który 13 maja 1945 r. został nominowany na sołtysa) oraz nauczycielkę Annę Dawidowicz. Pierwsze lekcje odbyły się 20 kwietnia 1945 r. W 1995 roku z okazji 50-lecia, szkoła została nazwana imieniem założycielki Anny Dawidowicz (zmarła w czerwcu 1978 roku we Wrocławiu. Pochowana jest na cmentarzu Grabiszyńskim). ZESPÓŁ MŁYŃSKI z końca XIX w. budynki postawione wokół dziedzińca na planie czworoboku, murowane z jasno żółtej cegły licówki. Na ścianie frontowej na piętrze drewniany ganek, dachy dwuspadowe kryte dachówką. Gzyms międzykondygnacyjny oraz wieńczący profilowany z łezkami w szczytach. Na parterze obecnie znajduje się sklep. W części północno zachodniej młyn elektryczny z wyposażeniem z początku XX w. rozmieszczony na trzech kondygnacjach. W 2014 r. został uroczyście otwarty piekny kompleks boisk "Orlik 2012". Wydarzenie to było jednym z elementów 5. Święta Jabłka i Szarlotki w Pawłowie Trzebnickim.

 

×

Wyszukaj w serwisie

×

Zapisz się do newslettera