KLESZCZE ZAWSZE GROŹNE

Praca i życie na wsi narażają rolników na zwiększony kontakt z kleszczami. W 2021 roku zgłoszono do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego 267 wniosków o jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu lub śmierci wskutek choroby zawodowej, tj. o 35 (11,6%) więcej niż w analogicznym okresie 2020 r. roku - w tym odnotowano  197  przypadków  chorób  zakaźnych  (głównie boreliozy).  W rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie borelioza to najczęściej występująca choroba zawodowa zakaźna.

Borelioza jest przewlekłą, wieloukładową chorobą wywoływaną przez spiralne bakterie z grupy Borrelia przenoszone głównie przez kleszcze. W ciągu ostatnich lat znacznie wzrosła liczba osób pogryzionych przez kleszcze oraz chorujących na boreliozę.

Może to być związane z ciepłymi zimami zapewniającymi przetrwanie większej liczbie osobników oraz z dostosowaniem się kleszczy do życia w miastach. Jeszcze kilkanaście lat temu jedynie 10 proc. wszystkich pajęczaków przenosiło groźne choroby odkleszczowe, w tym m.in. boreliozę. Dziś już co trzeci kleszcz jest nią zarażony. Istnieją dowody, że nie tylko kleszcze mogą zarażać krętkiem borrelii, ale również inne owady oraz człowiek. Na atak kleszczy najbardziej narażeni jesteśmy na łąkach, w parkach, lasach (szczególnie liściastych i mieszanych) oraz na ich obrzeżach (najczęściej zacienionych). Kleszcze gromadzą się wtedy na trawach na wysokości 30 - 50 centymetrów. Człowiek przyciąga kleszcza zapachem potu, wydychanym CO2 i ciepłotą ciała. Kleszcze pasożytują również na zwierzętach domowych. W niemal każdym gospodarstwie są psy lub koty. Niezabezpieczone repelentami stają się ofiarami kleszczy, które mogą je zarazić m. in. Babeszjozą, zwłaszcza, gdy są wypuszczane luzem poza obejście.

Jak rozpoznać pierwsze objawy choroby:

Zazwyczaj w miejscu ukąszenia pojawia się na skórze charakterystyczny rumień, który z czasem powiększa się do kilku centymetrów, po czym blednie od środka i zanika. Czasem odnotowywane są przypadki, gdy rumień nie występuje i pojawiają się tylko objawy grypopodobne, np.: stan podgorączkowy, bóle mięśniowo-stawowe, nudności, bóle głowy, osłabienie. Jeśli po ukąszeniu przez kleszcza wystąpią powyższe symptomy, trzeba zgłosić się do lekarza w celu wykluczenia boreliozy bądź podjęcia odpowiednich kroków w przypadku potwierdzenia choroby.

Rolnik, po uzyskaniu decyzji państwowego inspektora sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej, może ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, lub rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Sposoby zabezpieczenia się przed atakiem kleszczy:

1. Wychodząc na pole, do lasu lub do pomieszczeń ze zwierzętami pamiętaj o odpowiednim ubraniu, które powinno chronić całe ciało. Najlepiej więc założyć długie spodnie i bluzkę z długim rękawem, skarpety, zakryte buty.
2. Starannie obejrzyj całe ciało po przyjściu do domu. Kleszcze zanim zakotwiczą się w skórze poszukują odpowiedniego miejsca do wkłucia. U dzieci najczęściej lokalizują się na głowie, zazwyczaj na granicy włosów i za uszami. U dorosłych w miejscach, gdzie skóra jest delikatna (np. pod kolanami, w pachwinach, na brzuchu).
3. Umyj nogi wodą z mydłem za pomocą miękkiej szczotki, przynajmniej do wysokości uda po powrocie do domu.
4. Stosuj środki odstraszające, których substancje aktywne powodują, że człowiek jest niewyczuwalny dla kleszczy.
5. Nie siadaj na zwalonych pniach drzewnych - jest to ulubione miejsce przebywania młodocianych form kleszczy, tzw. Nimf.
6. Szybko usuń kleszcza zaraz po zauważeniu, najlepiej pęsetą.

Nigdy: nie smaruj kleszcza tłuszczem, masłem, benzyną czy jakąkolwiek inną substancją, nie przypalaj kleszcza, nie podrażniaj go, nie łap kleszcza w najgrubszym miejscu, za odwłok, nie wykręcaj, nie szarp na boki. W razie jakichkolwiek wątpliwości, urwania odwłoka, pojawienia się rumienia lub innych niepokojących objawów, należy zgłosić się do lekarza.

Józef Pszczółka
Samodzielny Inspektor
PT KRUS w Trzebnicy